به گزارش پایگاه خبری تحلیلی هوژان، در شرایطی که استفاده از رمزارزها بهعنوان ابزار پرداخت در اقتصاد رسمی ایران با اما و اگرهای جدی مواجه است، آستان قدس رضوی بیسروصدا گامی برداشته که میتواند معادلات سنتی نذر و حتی سیاستگذاری مالی را تغییر دهد. بهروزرسانی اخیر سامانه نذورات حرم امام رضا (ع) امکان پرداخت نذر با رمزارز را فراهم کرده است؛ اقدامی که نشاندهنده پیوند تدریجی نهادهای مذهبی با فناوریهایی است که تا همین دیروز در مظان اتهام قرار داشتند.
نذر در عصر تحریم؛ بلاکچین به جای سوئیفت
یکی از مشکلات دیرینه ایرانیان و شیعیان خارج از کشور، ارسال نذورات و کمکهای مالی به ایران بوده است؛ مسیری که سالها زیر فشار تحریمهای بانکی و محدودیتهای سوئیفت فرسوده شد. حالا آستان قدس رضوی با تکیه بر رمزارزها، راهی جایگزین پیش روی ناذران گذاشته است؛ راهی که نه بانک میخواهد، نه واسطه و نه نگرانی از تحریم. سامانه donate.razavi.ir با طراحی دو زبانه فارسی و انگلیسی، مخاطب بینالمللی را هدف گرفته و پیام روشنی به شیعیان خارج از کشور میدهد: «راه ارتباط مالی باز است»، حتی اگر شبکه بانکی بسته باشد.
تناقض با سیاست رسمی؛ ممنوعیت برای مردم، مجوز برای نهادها
این اقدام پرسش جدی ایجاد کرده است: چگونه رمزارز که از نگاه بانک مرکزی ابزار پرداخت مجاز نیست، حالا به درگاه رسمی یکی از بزرگترین نهادهای اقتصادی–مذهبی کشور راه یافته است؟ کاربران فضای مجازی بهسرعت واکنش نشان دادند؛ برخی آن را نشانه بهروز شدن آستان قدس دانستند و برخی دیگر با کنایه پرسیدند چرا معامله و کسبوکار با کریپتو محل اشکال است، اما پرداخت نذر با آن مجاز؟ این واکنشها بازتاب شکاف میان سیاستگذاری رسمی و واقعیتهای اقتصادی جامعه است.
کریپتو برای نهادها یا برای همه؟
اگر این مسیر به روی بخش خصوصی و استارتاپها نیز باز شود، میتواند نقطه عطفی در پذیرش بلاکچین در ایران باشد. اما اگر رمزارز تنها زمانی مشروع باشد که در اختیار نهادهای خاص قرار گیرد، این پروژه به نمونهای از تبعیض تکنولوژیک تبدیل خواهد شد. آستان قدس با این اقدام توپ را به زمین سیاستگذار انداخته است: یا باید تکلیف رمزارزها روشن شود، یا باید پذیرفت که ممنوعیتها گزینشی اجرا میشوند.
اقتصاد مذهبی در پوستاندازی دیجیتال
این اتفاق نشان میدهد نهادهای مذهبی نیز دریافتهاند که ابزارهای سنتی دیگر پاسخگوی نیازهای نسل جدید و جامعه جهانی نیست. مفهومی که در جهان با عنوان «کریپتو-فیلانتروپی» شناخته میشود، سالهاست در مؤسسات خیریه بینالمللی جا افتاده و حالا نسخه بومی آن به حرم رضوی رسیده است. شفافیت بلاکچین، سرعت انتقال و حذف واسطهها میتواند اعتماد نذرکنندگان را افزایش دهد؛ البته به شرط آنکه گزارشدهی و شفافیت هزینهکرد نذورات نیز ارتقا یابد.
نذر دیجیتال؛ آغاز مسیر یا یک استثنا؟
ورود رمزارز به سامانه نذورات آستان قدس رضوی صرفاً یک آپدیت سایت نیست؛ این تصمیم میتواند سرآغاز تغییر نگاه به فناوریهای مالی در ایران باشد یا برعکس، به یک استثنای محدود در چارچوبی پر از ممنوعیت تبدیل شود. آنچه روشن است، بلاکچین از حاشیه بازارهای پرریسک به متن یکی از سنتیترین نهادهای مذهبی کشور راه یافته و سیاستگذار دیگر نمیتواند وانمود کند کریپتو فقط یک پدیده حاشیهای است.
نذورات رمزارزی آستان قدس رضوی، فراتر از یک تغییر فنی به معنای ورود فناوری بلاکچین به قلب سنتهای مذهبی و مالی ایران است. این اقدام هم فرصت ایجاد میکند و هم تناقضهای سیاستی را آشکار میسازد. آینده نشان خواهد داد که این حرکت آغاز یک مسیر تازه در اقتصاد دیجیتال ایران است یا تنها یک استثنا در میان ممنوعیتهای گزینشی.
- نویسنده : مینوفر چراغی
