به گزارش پایگاه خبری تحلیلی هوژان، زاگرس، این تاریخ زنده و سبز غرب ایران، امروز زخمی از غفلت و طمع بر تن دارد. از دانوک ایوان تا بلوطستان بدره و دامنههای کبیرکوه، صدای تبر و اره در کنار هجوم آفات، جان درختان بلوط را نشانه گرفته و میراث هزاران ساله را تا مرز نابودی کشانده است.
در مناطقی چون دانوک، جایی که هر درخت بخشی از هویت و حافظه قومی است، خاک زیر پای سودجویان میسوزد. بلوط، درختی که قرنها سایه و سخاوتش را بیادعا نثار مردمان کرده، امروز زیر تیغ تبر فرو میافتد. ساقههایی که روزگاری مأمن پرندگان بودند، اکنون بر خاک سرد میغلتند و چشمانداز کوهستانی را به صحنهای از ویرانی بدل کردهاند.
مشاهدات میدانی از اطراف دانشگاه رازی ایلام و دامنه کبیرکوه نشان میدهد که ریشههای بلوط بیپروا بریده میشوند؛ اقدامی که کارشناسان آن را مقدمه تغییر کاربری پنهان و زمینخواری میدانند. فعالان محیطزیست از صحنههایی خبر دادهاند که خانوادهها در برابر دیدگان رهگذران به جان درختان افتادهاند، بیآنکه برخورد جدی صورت گیرد.
در دینارکوه نیز بلوطها قربانی ارتزاق بیرحمانه دام و بیتفاوتی مدیریتی شدهاند. انجمنهای مردمنهاد این حجم از تخریب را بیسابقه و جنایتی علیه طبیعت میدانند. درختان در مناطق قرقشده، جایی که حتی استقرار کندوی زنبور ممنوع است به راحتی قطع میشوند. این تناقض آشکار، پرسشهای جدی درباره کارآمدی نظارت و اجرای قانون ایجاد کرده است.
در کنار تهدید تبر و اره، آفات گستردهای چون «پروانه برگخوار سفید» و «زنبور گالزا» نیز بلوطستان بدره را درگیر کردهاند. خشکسالیهای پیدرپی، آتشسوزیهای گسترده و فرسایش خاک، زمینهساز طغیان این آفات شده و کارشناسان هشدار میدهند که اگر اقدامی فوری صورت نگیرد، پوشش جنگلی زاگرس به سرعت تحلیل خواهد رفت.
یگان حفاظت منابع طبیعی ایلام اخیراً موفق به کشف و انهدام چندین بشکه زغال قاچاق در منطقه گاوز شد؛ اما فعالان محیط زیست معتقدند که برخوردها کافی نیست و تساهل در برابر متخلفان، قانون را بیاعتبار کرده است. قاچاق چوب و زغال در کنار چرای بیرویه دام، دو تهدید جدی برای بقای جنگلهای بلوط محسوب میشوند.
زاگرس، شناسنامه زیستی و فرهنگی غرب ایران، امروز مجروح و تنهاست. هر درخت بلوط که میافتد، بخشی از حافظه قومی خاموش میشود و پژواک «هوره» در کوهها ضعیفتر. جنگلهای بلوط ذخیره سبز زیستبوم و سرمایه فرهنگی و روحی مردمان غرب ایراناند؛ ریشه در ترانههای کهن، اسطورههای قومی و نفس هر ایل دارند.
فعالان طبیعت خواستار ورود جدی نهادهای قضایی و تدوین برنامهای علمی برای احیای این میراثاند. آنان تأکید میکنند که مدیریت بحران تنها با اقدام هماهنگ، علمی و فوری ممکن است. اگر امروز اقدام نکنیم، فردا حتی خاطره سایه بلوط نیز بر زمین نخواهد ماند.
- نویسنده : مینوفر چراغی
