به گزارش پایگاه خبری تحلیلی هوژان، در شرایطی که بازار لبنیات با موجهای پیدرپی افزایش قیمت روبهروست، سیاست تازهای تحت عنوان «قیمتگذاری بر اساس هزینهتمامشده» به اجرا درآمده است. این فرمول در ظاهر قرار است واقعیت هزینههای تولید را منعکس کند، اما در عمل به ابزاری برای توجیه گرانیهای مکرر تبدیل شده و مصرفکننده را بیپناه گذاشته است.
بخش عمده هزینه تولید شیر خام، یعنی حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد، به نهادههای دامی وابسته است؛ نهادههایی مانند ذرت و کنجاله سویا که با وجود تخصیص ارز دولتی، در سامانههای رسمی با تأخیر و فساد توزیع میشوند. همین ناترازی میان قیمت مصوب و هزینه واقعی تولید، دامدار را ناچار میکند شیر خام را بالاتر از نرخ رسمی بفروشد یا تولید را کاهش دهد. نتیجه هر دو حالت، افزایش قیمت شیر خام و انتقال مستقیم آن به قیمت نهایی لبنیات است.
بهنام نیکمنش، معاون بازرسی اتاق اصناف ایران، در توضیح وضعیت بازار گفته است که قیمت لبنیات اکنون بر اساس هزینهتمامشده از تولید تا پخش و خردهفروشی تعیین میشود. این سخنان در واقع تأیید میکند که نظارت جدی بر قیمتها وجود ندارد و تولیدکنندگان میتوانند با استناد به افزایش هزینهها، قیمت نهایی را بالا ببرند.
بازار لبنیات در ماههای گذشته شاهد افزایشهای غیرمصوب و مکرر بوده است. حتی اقلامی که مشمول قیمتگذاری رسمی بودند نیز از این روند مستثنی نشدند. مکانیسم درج قیمت با رعایت سود مجاز عملاً دست تولیدکننده را برای گرانی باز گذاشته است. در چنین شرایطی، وظیفه اصلی ستاد تنظیم بازار و سازمان حمایت از حقوق مصرفکنندگان جلوگیری از افزایش بیرویه قیمتهاست، اما این نهادها بیشتر نقش تماشاچی را ایفا کردهاند.
کارشناسان اقتصادی تأکید میکنند که مهمترین عامل گرانی لبنیات، افزایش تصاعدی هزینههای تولید شیر خام است. وقتی نهادههای دامی دو تا سه برابر گران میشوند، هزینه تولید نیز به همان نسبت بالا میرود و دامدار چارهای جز افزایش قیمت ندارد. کارخانهها نیز این افزایش را چندباره و بدون مصوبه رسمی به قیمت محصولات لبنی منتقل میکنند.
به این ترتیب، سیاست قیمتگذاری دستوری شکست خورده و بازار به دست تورم و دلالان رها شده است. نتیجه روشن است: کاهش شدید قدرت خرید مردم و سقوط سرانه مصرف لبنیات در کشوری که سلامت عمومی آن به مصرف این محصولات وابسته است.
- نویسنده : مینوفر چراغی
