به گزارش پایگاه خبری تحلیلی هوژان، در شرایطی که هنوز خبری از رفع محدودیتهای گسترده فضای مجازی ایران منتشر نشده است، خبر مربوط به «حذف خطوط سفید» از جمله دسترسی ویژه خبرنگاران به اینترنت بحثهای جدی در میان جامعه رسانهای و افکار عمومی ایجاد کرده است.
خبرنگاران در سراسر دنیا و همچنین در ایران، با اتکا به دسترسی سریع به اطلاعات، نقش مهمی در نظارت اجتماعی، انتشار اخبار معتبر و تقویت پاسخگویی نهادها ایفا میکنند. ارتباطات پایدار و پرسرعت برای آنان یک ابزار حیاتی محسوب میشود؛ همانند گوشی پزشکی برای دکتر یا میز طراحی برای معمار. محدود کردن این دسترسی در عمل به معنای محدود کردن چشم و گوش جامعه در پیگیری امور عمومی، بررسی عملکرد مسئولان و دریافت تصویر واقعی از رویدادهاست.
اگرچه بحث «عدالت» در دسترسی به اینترنت موضوعی مشروع و ضروری است، اما عدالتخواهی نباید به قیمت فلج کردن یکی از ارکان اصلی نظارت و آگاهیبخشی جامعه تمام شود. مسیر درست، توسعه دسترسی برابر برای همه است، نه محدود کردن ارتباط برای کسانی که نقش کلیدی در انعکاس صدای مردم و پیگیری مطالبات آنان دارند. در شرایطی که فضای مجازی کشور با محدودیتهای فراگیر روبهروست، خطوط ارتباطی خبرنگاران تنها روزنههای باقیمانده برای جریان حرفهای اطلاعات به شمار میروند. بستن این روزنهها مشکل تبعیض دیجیتال را حل نمیکند و بحران بیخبری، گسترش شایعات و فاصله بیشتر مردم با واقعیتهای اجتماعی را تشدید میکند.
کتاب قطور امتیازات
ماجرای خط سفید تنها یک فصل از کتاب بزرگ «امتیازات خاص» در این سرزمین است. کتابی که صفحاتش پر از روایتهای آشناست: از نمایندهای که با حقوق و مزایای چندصد میلیونی و مصونیت قضایی در هتلهای دولتی اقامت میکند، تا جوان بسیجیای که امید به وام اشتغال و اولویت استخدام دارد. از نخبهای که کارت معافیت سربازی دریافت میکند، تا قهرمان ورزشی که مسیر دانشگاه برایش هموار میشود. از مدیرانی که فوقالعاده خاص و وامهای کمبهره میگیرند، تا زمینها و املاک دولتی که با قیمت ناچیز واگذار میشوند. این فهرست همچون زنجیرهای به هم پیوسته ادامه دارد: سهمیههای استخدامی متعدد، استخدامهای فامیلی و سفارشی، ارز ترجیحی، معافیتهای مالیاتی، استفاده از خدمات ویژه هتلها و اماکن دولتی، تردد در مسیرهای اختصاصی و سفرهای خارجی با هزینه بیتالمال. پرسش اینجاست: اگر عدالت باید برقرار شود، تکلیف امتیازات گوناگون در حوزههای مختلف، از سفرهای خانوادگی تا سهمیههای بانکی و کنکوری و صدها امتیاز دیگر چه میشود.
فصل تازه
فصل جدید عدالتجویی احتمالاً از همین نقطه آغاز میشود. از مصونیتها تا معافیتهای گسترده، از نمایندگان مجلس که حقوقهای بالا، مصونیت قضایی، اقامت در هتلهای دولتی و وامهای کمبهره دارند، تا سهمیه معرفی افراد به بانکها برای دریافت وام کمبهره. از دیگر مقامات که امتیازات ویژه برای فعالیتهای بزرگ اقتصادی مانند واردات و صادرات دارند و پیامدهای آن بارها در اخبار دیده شده است. از ایثارگران و خانواده شهدا که سهمیه ۲۵ درصدی استخدام بدون آزمون، معافیت سربازی و وام مسکن با بهره پایین دارند. داستان کنکور نیز حکایت دیگری است و مدارس شاهد نیز در این فهرست جای میگیرند. بسیجیان فعال کسری خدمت سربازی تا شش ماه دریافت میکنند، وام اشتغال چهار درصدی تا سقف ۳۰۰ میلیون تومان میگیرند و در استخدام اولویت نسبی دارند.
لیست امتیازات ویژه در ایران؛ جهت برقراری عدالت / مخاطبان تکمیل کنند
نخبگان و استعدادهای درخشان کارت معافیت سربازی دریافت میکنند، امکان استخدام در پروژههای دولتی بدون آزمون دارند و بدون کنکور وارد دانشگاه میشوند. ورزشکاران قهرمان معافیت سربازی میگیرند، بدون کنکور وارد دانشگاه میشوند و وامهای کمبهره دریافت میکنند. مدیران و کارمندان برخی نهادها فوقالعاده خاص میگیرند، وام مسکن و خودرو با بهره پایین دریافت میکنند و پاداشهای چندماهه میگیرند. کارمندان بانکها نیز امتیازات ویژه از شعبههای خود دریافت میکنند. این فصل پرده از سازوکارهای پنهانتر برمیدارد: سهمیههای استخدامی ایثارگران (۲۵ تا ۳۰ درصد) و سایر گروهها مانند فرزندان هیئت علمی و قضات (۵ تا ۱۰ درصد). فرزندان شهدا و جانبازان بالای ۷۰ درصد بدون آزمون استخدام میشوند. «امریه سربازی» بهعنوان شکلی از استخدام اجرا میشود. تنخواههای ویژه در دستگاههای دولتی پرداخت میشود. استخدامهای سفارشی و فامیلی با توصیه مقامات انجام میشود و گزارشهای دیوان محاسبات و سازمان بازرسی این موارد را ثبت میکنند.
طلبهها معافیت سربازی دریافت میکنند و برخی اقشار مجوزهای خاص میگیرند. مدارک غیردانشگاهی معادلسازی میشود و فرزندان اعضای هیئت علمی انتقال دانشگاهی دریافت میکنند. زمین و املاک دولتی با قیمت ترجیحی واگذار میشود و ارز ترجیحی تخصیص داده میشود. قراردادهای بدون مناقصه منعقد میشود و معافیتهای مالیاتی و گمرکی اعطا میشود. خدمات درمانی و آموزشی ویژه ارائه میشود و مسئولان در مسیرهای اختصاصی تردد میکنند. ارز برای سفرهای خارجی تخصیص داده میشود و برخی سفرهای مذهبی تنها برای گروههای خاص فراهم میشود. دفاتر خدمات الکترونیکی دولت و پلیس به اقشار محدود واگذار میشود و مجوز راهاندازی مشاغل خاص صادر میشود.
فصل پرسشهای بیپاسخ
در میانه این روایت بلند، پرسشهای بیپاسخ باقی میماند. نظام توزیع امتیازات تحت نظارت جدی قرار نمیگیرد و گزارشهای دیوان محاسبات پیگیری نمیشود. طرحهای شفافسازی مانند طرح ۲۹ نماینده به نتیجه نمیرسد. در سال ۱۴۰۱ این طرح ناکام ماند و قرار بود استفاده مدیران از خودروهای دولتی محدود شود، مسیرهای ویژه حذف شود، منازل سازمانی تنها برای مدیران بومی تخصیص یابد و هزینه راننده و محافظ از درآمد شخصی فرد پرداخت شود. کیفیت و کمیت امکانات دفتری نیز قرار بود محدود شود. همه این موارد بخشی از داستان امتیازات ویژه بود.
ادامه یادآوری امتیازات ویژه به مخاطبان واگذار میشود تا در بخش نظرات آن را تکمیل کنند.
- نویسنده : مینوفر چراغی
