پشت پرده بلیت هواپیما؛ صندلی به‌عنوان گاو شیرده صنعت هوانوردی
پشت پرده بلیت هواپیما؛ صندلی به‌عنوان گاو شیرده صنعت هوانوردی
وقتی بلیت هواپیما می‌خریم در واقع تنها یک صندلی در آسمان اجاره می‌کنیم؛ صندلی‌ای که قیمتش هر روز بالاتر می‌رود، اما کمتر کسی می‌داند این پول دقیقاً کجا خرج می‌شود. ایرلاین‌ها از هزینه‌های سنگین می‌گویند و مسافر فقط افزایش نرخ را می‌بیند. پشت این صندلی، شبکه‌ای پیچیده از هزینه‌ها، سود، بدهی و گاهی سوءمدیریت نهفته است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی هوژان، بحران‌های مالی، کرونا، افزایش قیمت سوخت و محدودیت‌های عملیاتی باعث شد ایرلاین‌ها به این نتیجه برسند که بلیت پایه دیگر پاسخ‌گو نیست. حاشیه سود پروازها آن‌قدر باریک شده که حتی در بهترین حالت، تنها «سر به سر» می‌شوند. همین‌جا بود که مفهوم درآمد جانبی یا ancillary revenue جدی شد؛ درآمدی که نه از پرواز، بلکه از خدمات جانبی مانند انتخاب صندلی، بار اضافه یا پذیرایی ویژه به دست می‌آید.

در بسیاری از ایرلاین‌های دنیا، مسافر ابتدا بلیت ارزان می‌بیند، اما در فرآیند خرید با هزینه‌های جداگانه مواجه می‌شود، انتخاب صندلی، فضای پای بیشتر، ردیف جلو یا کنار پنجره. این هزینه‌ها جمع می‌شوند و در صورت‌های مالی ایرلاین‌ها به‌وضوح دیده می‌شوند. در برخی شرکت‌ها، درآمد حاصل از انتخاب صندلی به صدها میلیون دلار در سال می‌رسد و حتی از سود عملیاتی پیشی می‌گیرد؛ زیرا هزینه‌ای برای ایرلاین ندارد و تنها برچسب قیمت روی چیزی زده می‌شود که پیش‌تر رایگان بود.

پول صندلی کجا خرج می‌شود؟
بخشی از این درآمد صرف هزینه‌های پنهان می‌شود: تعمیر و نگهداری کابین، تعویض صندلی‌ها، بازطراحی چیدمان، سیستم‌های سرگرمی و نرم‌افزارهای رزرو. بخشی دیگر به سود سهام‌داران می‌رسد. در ایرلاین‌های کم‌هزینه، انتخاب صندلی یکی از ستون‌های اصلی درآمد است و حتی طراحی کابین به‌گونه‌ای انجام می‌شود که مسافر ناچار شود برای راحتی حداقلی پول پرداخت کند.

در ایرلاین‌های بزرگ بین‌المللی، درآمد جانبی بین ۲۰ تا ۴۰ درصد کل درآمد سالانه را تشکیل می‌دهد و در برخی شرکت‌ها از ۵۰ درصد هم عبور می‌کند. سهم انتخاب صندلی از این درآمد بین ۵ تا ۱۵ درصد است؛ رقمی قابل‌توجه برای یک آیتم غیرپروازی.

ایران؛ همان الگو با شفافیت کمتر
در ایران نیز هزینه انتخاب صندلی، بار اضافه و خدمات جانبی به منبع درآمدی تبدیل شده‌اند که بدون آن بسیاری از ایرلاین‌ها دوام نمی‌آورند. تفاوت در اینجاست که مسافر ایرانی معمولاً تصویر روشنی از این سازوکار ندارد و احساس می‌کند مدام پول اضافه می‌دهد، بدون آنکه کیفیت خدمات رشد متناسبی داشته باشد.

صنعت هوانوردی دیگر آن کسب‌وکار رمانتیک دهه‌های گذشته نیست. امروز هر سانتی‌متر کابین و هر صندلی ارزش مالی دارد. ایرلاین‌ها مدل‌سازی می‌کنند و تصمیم می‌گیرند کجا پول بگیرند و کجا وانمود کنند ارزان‌اند. مسافر باید بداند پولی که بابت صندلی می‌دهد، تنها برای نشستن نیست؛ بخشی برای بقای ایرلاین، بخشی برای سودآوری و بخشی برای پوشاندن هزینه‌های پنهان. انتخاب با مسافر است: بلیت ارزان با خدمات خرد یا پرداخت قیمت واقعی پرواز از ابتدا.

 

  • نویسنده : مینوفر چراغی