به گزارش پایگاه خبری تحلیلی هوژان، شب یلدا، همانند نوروز، یکی از مهمترین آیینهای فرهنگ ایرانی است که افزون بر ایران در کشورهای حوزه تمدن ایرانی مانند افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان و بخشهایی از عراق و شبهقاره هند نیز برگزار میشود. این گستره نشان میدهد که یلدا فراتر از یک جشن محلی، به نمادی از هویت مشترک فرهنگی در منطقه تبدیل شده است.
در این شب، خانوادهها گرد هم میآیند و با قصهگویی، خواندن شاهنامه فردوسی و گرفتن فال از دیوان حافظ، سنتهای دیرینه را زنده میکنند. فال حافظ، بهویژه، یکی از رسوم مقاوم و ماندگار است که هنوز هم در میان خانوادهها رواج دارد و بسیاری با نیت گشایش بخت و اقبال به آن رجوع میکنند. در کنار حافظ، یادآوری دیگر بزرگان شعر فارسی همچون سعدی، مولانا، عطار و صائب تبریزی نیز میتواند غنای فرهنگی این شب را دوچندان کند. شاهنامه فردوسی نیز قرنهاست که زبان فارسی و فرهنگ حماسی ایرانی را در برابر ظلم و فراموشی حفظ کرده است.
اما اهمیت یلدا تنها در خوراکیهایی چون انار و هندوانه یا در آیینهای ادبی خلاصه نمیشود. نفس برگزاری این شب، در شرایطی که مردم با مشکلات اقتصادی و گرانی دستوپنجه نرم میکنند، معنای ویژهای دارد. خانوادهها با حضور در مهمانیهای یلدایی و دیدار بزرگترها، تلاش میکنند هویت ایرانی خود را حفظ کنند و در برابر فشارهای اجتماعی و اقتصادی، همبستگی و امید را زنده نگه دارند. حتی اگر سفرهها کوچکتر شده باشد، نفس زنده نگه داشتن این رسم، نوعی مقاومت فرهنگی و جنگ نرم در برابر فرسایش اجتماعی است.
فرهنگ ایرانی در طول تاریخ همواره پرچمدار ارزشهای اخلاقی و انسانی بوده و در برابر فرهنگهای سلطهگر و استعمارگر ایستاده است. یلدا نیز بخشی از همین میراث است؛ میراثی که مردم را به هم نزدیک میکند و یادآور اهمیت خانواده، قصه و شعر در زندگی روزمره است.
شامگاه ۲۹ آذر، ایرانیان در داخل و خارج کشور، بلندترین شب سال را جشن میگیرند؛ با شاهنامه، حافظ و قصههای کهن. بسیاری تلاش میکنند حتی برای ساعتی تلفنهای همراه را کنار بگذارند و از مصاحبت آشنایان لذت ببرند. اهمیت این آیین تا جایی است که شورای عالی انقلاب فرهنگی سال گذشته شب اول دی را در تقویم رسمی کشور بهعنوان «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» ثبت کرد؛ اقدامی که نشان میدهد یلدا سرمایه فرهنگی ملی است.
شب یلدا مهم است چون فراتر از یک جشن، نماد هویت، همبستگی و مقاومت فرهنگی ایرانیان است. در دل مشکلات اقتصادی، این شب فرصتی برای بازگشت به ریشهها، تقویت پیوندهای خانوادگی و زنده نگه داشتن میراث ادبی و اخلاقی ایران است.
- نویسنده : مینوفر چراغی
